Obligacje skarbowe, choć zwykle mniej dochodowe niż akcje czy ETF, stanowią nieodłączny element stabilnego i rozsądnie zbilansowanego portfela inwestycyjnego. Uznawane są za jeden z najbezpieczniejszych instrumentów na rynku, przyciągają zarówno początkujących inwestorów, szukających pewnego gruntu pod nogami, jak i tych bardziej zaawansowanych, dążących do dywersyfikacji swoich aktywów. Co musisz wiedzieć o obligacjach skarbu państwa, dlaczego cieszą się tak dużym zaufaniem i kiedy warto w nie zainwestować? Ten artykuł odpowie na wszystkie te pytania. Zapraszamy do lektury!
Co to są obligacje skarbowe?
Obligacje skarbowe to specyficzne papiery wartościowe, reprezentujące dług państwa wobec inwestorów. Emitowane są z zamiarem pozyskania środków na różne cele publiczne, takie jak finansowanie deficytu budżetowego czy spłata wcześniejszych zobowiązań. W założeniu, obligacje mają również regulować inflację, ponieważ ich emisja skutkuje wycofaniem części pieniędzy z rynku.
W wolnej chwili sprawdź: Co to jest deflacja?
W Polsce, odpowiedzialność za emisję i obsługę obligacji skarbowych spoczywa na Ministerstwie Finansów oraz pośredniczących instytucjach finansowych, w szczególności na banku PKO BP. Zauważmy jednak, że oprocentowanie obligacji zależy od stóp referencyjnych, które ustala NBP.
Kiedy decydujemy się zakupić obligacje skarbowe, w istocie pożyczamy swoje pieniądze Skarbowi Państwa. W zamian za to, państwo zobowiązuje się zwrócić nam te środki po upływie określonego terminu oraz wypłacić ustalone wcześniej oprocentowanie. To właśnie obietnica państwa sprawia, że obligacje skarbowe uchodzą za jedne z najbezpieczniejszych instrumentów inwestycyjnych dostępnych na rynku. Oczywiście może się zdarzyć, że Polska zbankrutuje, jednak jest to znacznie mniej prawdopodobne niż upadek banku lub innej instytucji finansowej. Choć ich oprocentowanie jest zwykle niższe niż w przypadku innych form inwestycji, to przewidywalność oraz niskie ryzyko przyciągają wielu inwestorów, zarówno indywidualnych, jak i instytucjonalnych. Obligacje to doskonały sposób na długoterminowe zabezpieczenie portfela emerytalnego.
Warto również zwrócić uwagę, że obligacje skarbowe dostępne są w różnych odmianach, dostosowanych do potrzeb i oczekiwań różnych grup inwestorów. Mogą one mieć charakter krótkoterminowy lub długoterminowy, a część z nich oferowana jest wyłącznie beneficjentom programu 500+. O ile w przypadku akcji warto dywersyfikować swój portfel pod kątem horyzontu inwestycyjnego, o tyle sytuacja na rynku obligacji wygląda trochę inaczej, ale przejdziemy do tego za chwilę.
Czy warto kupić obligacje skarbowe?
Decyzja o zakupie obligacji skarbowych może wcale nie być prosta. Z jednej strony, niezależnie od typu, są to bardzo bezpieczne instrumenty – w ujęciu nominalnym, nie stracisz na nich, o ile państwo nie zbankrutuje. Dodatkowo, dochody są bardzo przewidywalne i w ujęciu procentowym, są one znacznie wyższe niż dywidendy wypłacane przez spółki giełdowe.
Wszystko brzmi bardzo dobrze, ale obligacje detaliczne mają również wady. Przede wszystkim, obligacje krótkoterminowe nie oferują zbyt wysokiego oprocentowania. W przypadku obligacji rocznych (ROR), mówimy o 6,75% w skali roku, zatem takie rozwiązanie w żaden sposób nie uchroni Cię przed inflacją. Dodatkowo, naprawdę korzystne rozwiązania oferowane są wyłącznie beneficjentom programu 500+ – „Dwunastolatki” ROD, których oprocentowanie sięga 7,5% są więc dosyć ekskluzywnym produktem inwestycyjnym. W przypadku obligacji czteroletnich, dodatkowym problemem jest nieefektywny sposób naliczania odsetek – wypłacane są one co roku, co utrudnia korzystanie z efektu procentu składanego.
Dodajmy również, że w przeciwieństwie do akcji, obligacje detaliczne nie zyskują na wartości – jedynym możliwym zyskiem są corocznie kapitalizowane odsetki. Dynamicznie zmieniająca się wycena nie jest ani zaletą, ani wadą. Wszystko zależy od Twojej tolerancji na ryzyko.
Jakie obligacje są najlepsze?
Zauważmy ogólną tendencję – im dłuższy okres trwania obligacji, tym oferowane warunki są korzystniejsze. To całkiem logiczne, w końcu każdy z nas wolałby mieć możliwość dłuższej spłaty swoich zobowiązań. Z tego powodu uważamy, że najbardziej opłacalne są obligacje dziesięcioletnie. Dlaczego?
- Obligacje dziesięcioletnie EDO mają najwyższe oferowane oprocentowanie. Na dzień pisania tego artykułu (29.08.2023), w pierwszym roku jest to 7,25%, natomiast w kolejnych, jest to 1,25% ponad inflację. Wiele wskazuje na to, że przez następne lata będziemy zmagać się z ciągle rosnącymi cenami, dlatego taki sposób naliczania odsetek może być bardzo korzystny.
- Obligacje skarbowe EDO mają najwygodniejszy sposób naliczania odsetek. Kapitalizowane są one co roku, a inwestor nie musi robić dosłownie nic, ponieważ wszystko dzieje się automatycznie. Dodatkowo, mamy do czynienia z efektem kuli śnieżnej – przy założeniu, że inflacja przez następne 10 lat będzie wynosiła 2%, każde 1000 złotych przyniesie Ci 355 złotych zysku (po uwzględnieniu podatku Belki). Jeśli jednak inflacja utrzyma się na poziomie 4%, mówimy już o 564 złotych. Generalnie, najbardziej opłacalnym scenariuszem byłby stopniowy spadek inflacji – w pierwszych latach, odsetki skumulują się, a następnie będą pracować aż do wygaśnięcia obligacji.
- Bardziej opłaca się zerwać obligacje dziesięcioletnie przed terminem niż kupować czteroletnie. „Czterolatki” oferują niższe oprocentowanie i tylko odrobinę wyższą cenę wykupu (99,50 zamiast 99,40 zł). Jeśli nie chcesz inwestować pieniędzy na 10 lat, dalej warto rozważyć ROD.
Gdzie kupić obligacje skarbowe?
Najprostszym sposobem na zakup obligacji skarbowych jest założenie rachunku w banku PKO BP oraz dokonanie transakcji przez internet. Jeśli jednak nie chcesz korzystać z nowoczesnych metod, możesz udać się do oddziału wspomnianego już banku lub do punktu obsługi klientów domu maklerskiego PKO. Reliktem dawnych czasów jest możliwość zakupu przez telefon.
Ile zainwestować w obligacje?
Obligacje skarbowe to bardzo bezpieczny, choć nieidealny sposób na budowanie bezpieczeństwa finansowego. Skuteczne oszczędzanie wymaga dywersyfikacji, dlatego nigdy nie powinieneś decydować się na ulokowanie wszystkich środków w jedno aktywo albo jedną klasę instrumentów inwestycyjnych.
Postarajmy się opracować kilka strategii inwestycyjnych:
Krótkoterminowe inwestowanie z niskim ryzykiem
Załóżmy, że boisz się inwestowania w instrumenty, które mogą gwałtownie stracić na wartości. Krótki horyzont czasowy sprawia, że zakup mieszkania na wynajem również nie wchodzi w grę. W takiej sytuacji, warto rozważyć ulokowanie około 70-85% w obligacjach dziesięcioletnich, które w razie konieczności, można sprzedać przed czasem. Pozostałe środki można ulokować w walutach, takich jak Dolar, Euro i Frank oraz akcjach dużych spółek, takich jak Orlen, Coca-Cola czy XTB.
Jeśli inwestujesz pieniądze w perspektywie kilku miesięcy, najbezpieczniejszym sposobem będzie zakup obligacji rocznych lub trzymiesięcznych.
Krótkoterminowe inwestowanie z większym poziomem ryzyka
Jeśli jesteś gotów na większe zmiany w wycenie Twoich aktywów, warto rozważyć zmniejszenie udziału obligacji skarbowych w całym portfelu. Jeśli zależy Ci na wyższych potencjalnych zyskach, instrumenty dłużne nie powinny przekraczać 30% wartości wszystkich inwestycji. Pozostałe środki można ulokować w akcje dużych i małych spółek, a kilka procent gotówki warto ulokować w kryptowalutach lub instrumentach pochodnych, ponieważ mogą one przynieść zarówno bardzo wysokie zyski, jak i spektakularne straty.
Długoterminowe inwestowanie z niskim ryzykiem
Obligacje skarbowe również mają swoje miejsce w portfelach długoterminowych. Jeśli masz przed sobą 20, 30 a nawet 40 lat inwestowania, warto rozważyć ulokowanie pieniędzy przede wszystkim w ETF oraz akcje dużych, stosunkowo stabilnych spółek. Papiery dłużne powinny odpowiadać za około 10-20% wartości portfela – zabezpieczą one Twoją gotówkę, a jednocześnie nie ograniczą Twoich potencjalnych zysków.
Jeśli masz przed sobą wiele lat inwestowania, warto rozważyć zakup mieszkania na wynajem. Interesujące mogą być również nieruchomości w Grecji, Chorwacji, Hiszpanii lub innych krajach.
Długoterminowe inwestowanie z wyższym poziomem ryzyka
Jeśli jesteś w stanie podjąć wyższe ryzyko, obligacje skarbowe nie są zbyt dobrym aktywem. Oczywiście powinny one pojawić się w Twoim portfelu, ponieważ są stosunkowo dobrym sposobem na utrzymanie gotówki w bezpiecznej formie, ale ich udział nie powinien przekraczać 10%.
Jakie kwoty można inwestować w obligacje skarbowe?
Minimalna kwota, jaką można przeznaczyć na zakup obligacji wynosi 100 złotych. Nie ma za to górnej granicy, jednak pamiętaj, że inwestowane środki muszą być wyrażane w pełnych setkach – nie da się kupić obligacji za 167 złotych.
